ArkinPlus | Varia column

We weten dat de Arkin pensionado’s een rijk leven hebben. Er zijn ervaringen, meningen en suggesties die ze graag met anderen willen delen. Dit is de plek waar dat alles wordt gedeeld door middel van columns.

Column 1: Kijk verder dan je neus lang is! De meerwaarde van bedrijfsbezoeken

Auteur: Werner Heinz

Graag neem ik de uitnodiging aan om vanaf mijn nieuw positie als gepensioneerde een column voor het kwartaalblad van JJ te schrijven. Ik maak van de gelegenheid gebruik om te pleiten voor bedrijfsbezoeken of stages bij zowel poliklinische, klinische als ambulante organisaties. Ik pleit ervoor ‘verder te kijken dan je neus lang is’, bij buitenlandse of bevriende organisaties in heel Duitsland, Zwitserland en Nederland en ook in andere sectoren van het gezondheidszorgsysteem.

Achteraf gezien lijkt het aantal stages bij JJ Frankfurt thans verrassend laag, maar ikzelf heb enorm geprofiteerd van talloze werkbezoeken in Hamburg, Keulen, Berlijn, Göttingen en in Amsterdam, Bern en Basel. Zelf heb ik mijn collega’s in ‘mijn’ teams wel aangemoedigd en gestimuleerd om extern te kijken, maar in de praktijk bleek dat toch bescheiden.

Maar de voordelen liggen voor de hand: de hulpverleners in de verslavingszorg moeten in staat zijn om vanuit hun eigen perspectief cliënten te motiveren en om samen een therapiebeslissing te nemen. Mijn ervaring is dat cliënten vol angst en onzekerheid zitten, wanneer het gaat om de toekomst, individuele- of groepstherapie of om de verwijzing naar een gespecialiseerde kliniek. De behandelaren moeten zo snel mogelijk in hun carrière op onderzoek uitgaan bij andere teams, met de straathoekwerkers, drugshulpdienst op het Stationsplein in Frankfurt of diensten in het crisiscentrum, met methadon- en heroïneverstrekking. Meelopen in de jeugdzorg en jeugdhulpverlening voor minderjarige drugsverslaafden kan een eye opener zijn. Ik kan me niet voorstellen hoe men zonder praktische kennis van de levenswereld organisaties, ouders en naastbetrokkenen kan adviseren over de behandeling van hun cannabis of amfetamine verslaafde partner, familielid of vriend(in).

Kortom: stages in de verschillende werkvelden en teams van de verslavingszorg moeten – net als motiverende gespreksvoering – worden gezien als een onmisbare startkwalificatie voor elke nieuwe behandelaar.

Volgens mijn ervaring van 30 jaar bij JJ Frankfurt is het persoonlijk contact met externe collega’s in de organisaties van existentieel belang voor ons werk, om het ‘informele bushradio’ en de hoogtij vierende stigmatisering tegen te werken en om cliënten te helpen tijdig de juiste hulp te zoeken.

Het pleidooi is natuurlijk ook gericht op ervaren behandelaren: blijf nieuwsgierig! Kijk één keer per jaar een paar dagen rond in een andere organisatie van het netwerk of in aanverwante werkvelden. Ga ze opzoeken, want: reizen leert echt! Reisen ist Bildung!

Ik wil niet overdrijven maar hier enkele van mijn uitstekende ervaringen opgedaan door bedrijfsbezoeken. In 1987 introduceerden wij in Frankfurt de substitutietherapie na een lange periode van scepsis. Ervaringen en kennis hadden we bij de methadonpoliklinieken en methadonbussen in Amsterdam gehaald. Vanuit het ontwenningsstation Cleanok in Hamm importeerden we suggesties voor gekwalificeerde heroïneontwenning naar Hessen, toen ‘koude ontwenning’ in psychiatrische klinieken nog deel uitmaakte van het afschrikwekkende scenario voor cliënten. En we bereidden ons voor op heroïnebehandeling met bedrijfsbezoeken in Bern, Basel en ook weer in Amsterdam.

Voor de verdere ontwikkeling van ons aanbod waren ontmoetingen met de praktijk van andere aanbieders en instellingen vaak veel belangrijker dan congressen en gespecialiseerde publicaties: we hebben dialectische gedragstherapie en onze kwaliteitsmanagement volgens het model van de Europese Stichting Voor Kwaliteit (EFQM) bij Jellinek in Amsterdam ontwikkeld. En bij dr. Christel Lüdecke en haar team in de Asklepios-kliniek in Göttingen leerden we de elementen uit traumatherapie in onze behandelingsconcepten voor cocaïneverslaafden te integreren. In kwaliteitsmanagement heet dit ‘benchmarking’: jezelf meten aan de meest geavanceerde en ‘best practice’ modellen.

Omgekeerd namen referentietherapeuten van verschillende revalidatieklinieken in het Rijn-Maingebied deel aan de psycho-educatiegroepen en aan de poliklinische abstinentietraining van het verslavingshulpcentrum in de Bleichstraße (thans het verslavingshulp-centrum in de Eschenbachstraße). Zij konden ook de counseling- en therapiemodules die we hadden ontwikkeld oppakken.

Ik ben er zeker van dat ik eigenlijk open deuren inloop, maar mijn oproep is: pak de praktijk van schaduwen, stages, bedrijfsbezoeken, benchmarken en visitaties die jarenlang verwaarloosd is weer op.

Mijn voorzichtige en bescheiden aanbeveling is: een jaarlijkse stage zou onderdeel moeten zijn van het opleidingsplan van elke behandelaar. De kwaliteitsmedewerkers dienen erbij betrokken te zien als commentator en katalysator. De ervaring dient besproken te worden in de kwaliteitsaudits. De bezoeken kunnen evalueert worden en de suggesties en samenwerkingsverbanden kunnen in de beheersverslagen en jaarverslagen gepubliceerd worden. Op dit moment zou ik adviseren om aandacht te besteden aan specialistische voorzieningen voor mensen met depressie, burn-out en traumagerelateerde aandoeningen. Daar valt veel te leren voor JJ Frankfurt zoals de co-behandeling van psychiatrische comorbiditeit bij verslavingen. Iedereen heeft het daarover, maar tot nu toe zijn er slechts weinig overtuigende, stoornis specifieke behandelconcepten ​​die verder gaan dan het voorschrijven van antidepressiva.

Ik wil niet betweterig overkomen, ik wil ook niet voorschrijven of klagen, maar met deze column wil ik ervaringen delen, stimuleren en even stil staan bij de essentie van ons vak en dan met de beste bedoeling.

Werner Heinz

Pensionado en Leiter des Verslavingscentrum

Bleichstrasse JJ Frankfurt tot 2019